Płaskostopie u dzieci

Czy płaskostopie u dzieci jest normalne? Co powoduje płaskostopie? Czy dziecko może mieć płaską nóżkę? Jeśli tak, to do kiedy płaskostopie u dzieci jest fizjologią? Jak sprawdzić płaskostopie u dziecka? Co robić i jak leczyć płaskostopie? To trudny temat, nawet dla fizjoterapeutów. Ale spokojnie, ten artykuł rozwieje wszelkie Twoje wątpliwości.

Płaskostopie – co to jest?!

Płaskostopie to wada postawy, w której obniżają się łuki stopy. Jak wiemy, stojąc na podłodze, stopa w swojej środkowej części nie przylega do podłoża. Ta szparka pod stopą wskazuje na to, ze stopa rozwija się prawidłowo. Jeśli jednak podczas stania cała stopa jest ,,przyklejona” do podłogi, może to świadczyć o płaskostopiu. Płaskostopie powstaje na skutek słabego aparatu więzadłowo – mięśniowego stóp i nóg, który nie stabilizuje odpowiednio łuków stopy. Brak odpowiedniego napięcia tych struktur powoduje, że łuki opadają i powstają płaskie stópki.

Prawidłowo wysklepiona stopa posiada trzy punkty podparcia. Oznacza to, że ciężar ciała powinien spoczywać na głowie I i V kości śródstopia oraz na guzie piętowym. W tak wysklepionej stopie mamy 3 łuki: podłużny boczny i przyśrodkowy oraz poprzeczny. Tylko wtedy, gdy te wszystkie 3 łuki są utrzymywane w przez mięśnie i więzadła możemy mówić o prawidłowej stopie. Jeśli zaś któryś z łuków ulega zapadnięciu będziemy mieć do czynienia z płaskostopiem.

Płaskostopie – do kiedy fizjologia?

U dzieci występuje fizjologiczne płaskostopie. Dzieje się tak, gdyż u małych dzieci występuje gruba podściółka tłuszczowa pod stopami. To właśnie ona sprawia wrażenie, że maluch wygląda jakby miał płaskostopie. Nic bardziej mylnego! Ta dodatkowa warstwa tłuszczyku pod stopą zapewnia dodatkową amortyzację dla małej stópki, a jednocześnie zwiększa powierzchnię podparcia. Dzięki temu, Twój maluch łatwiej uczy się chodzić. Jednak wraz z wiekiem ilość podściółki tłuszczowej maleje i w 5 roku życia możemy zauważyć uniesienie przyśrodkowej części stopy. Ważne jest, że już od 2 r.ż. możemy zaobserwować delikatne unoszenie brzegu przyśrodkowego, które wraz z wiekiem będzie się coraz bardziej podnosić.

Płaskostopie – jak rozpoznać?

Płaskostopie rozpoznaje zazwyczaj lekarz lub fizjoterapeuta. Jednak i rodzic w domowych warunkach może wykonać prosty test. Jak sprawdzić płaskostopie u dziecka w domu? Mamy na to kilka sposobów:

1. Poproś dziecko, aby stanęło prosto na podłodze – nie na dywanie! Nóżki powinny być rozstawione na szerokość bioder. Spróbuj wsunąć 2 palce pod środkową część stopy dziecka. Jeśli wchodzą swobodnie na około 2 cm, to znaczy, że stópka ma dobre wysklepienie.
2. W tej samej pozycji poproś dziecko aby stanęło na palcach. Jeżeli na przyśrodkowej części podeszwy stópek łuki się zaokrąglają, zapewne dziecko nie ma płaskostopia.
3. Test wyprostny palców. Dziecko stoi na podłodze, stopy na szerokość bioder. Unieś paluch dziecka w górę. Jeśli na przyśrodkowej części stopy łuk się uniósł, to pewnie dziecko ma prawidłowe stópki. Natomiast w przypadku, gdy łuk przyśrodkowy się nie uniósł lub jeszcze bardziej zbliżył się do podłogi, powinnaś udać się z dzieckiem do fizjoterapeuty, aby potwierdzić płaskostopie.

Płaskostopie – co powoduje?

Warte zaznaczenia jest, że płaskostopie to nie tylko problem samych stóp. Stopy to podstawa naszego ciała. Jeśli więc stopy od samego początku będą nieprawidłowe to i cała postawa ciała z wiekiem będzie się pogarszać. Najczęściej płaskostopie i koślawość kolan występują wspólnie. Czasem koślawość pojawia się jako pierwsza, a płaskie stopy są tylko jej konsekwencją. W takich przypadkach wyleczenie koślawości poprawi wygląd stopy. W innych przypadkach płaskie stopy pociągają za sobą kolanka do środka i zaburzają oś nóżek. Niestety nie powiem Ci jak to jest w przypadku Twojego dziecka. Nie ma reguły, którą zastosujemy dla wszystkich. Jedynie testy przeprowadzone przez fizjoterapeutę pozwolą na postawienie diagnozy i wyleczenie pierwotnej przyczyny.

Płaskostopie jak leczyć?

Zastanawiasz się w jaki sposób leczyć płaskostopie? Otóż ćwiczeniami, czasem masażem. Jednak sam masaż nie pomoże. Aby wyleczyć płaskostopie trzeba wzmocnić mięśnie, które uległy osłabieniu. Siłę mięśni wzmocnimy tylko poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia. Czasem konieczny jest również masaż. Szczególnie, gdy mięśnie są bardzo napięte.

Ćwiczenia na płaskostopie

Zastanawiasz się jak ćwiczyć płaskostopie? Oto kilka moich propozycji ćwiczeń, które możesz sama robić w domu z dzieckiem. Pamiętaj będą skuteczne, jeśli będziesz je robić regularnie, każdego dnia minimum 15 minut.

1. Leżenie tyłem, stopy oparte o ścianę, nogi ugięte pod kątem prostym w biodrach i kolanach. Podkurczenie palców stóp i utrzymanie przez 15 sekund.
2. Siad prosty na podłodze, piłka między stopami. Dziecko podpiera się rączkami o podłogę i rzuca piłeczkę stopami do rodzica / w wyznaczone miejsce, np. do koszyka na zabawki.
3. Siedzenie na krzesełku, kolana i biodra ugięte pod kątem prostym, pod palcami stóp ręcznik. Zawijanie ręcznika pacami stóp pod stopę.

Płaskostopie – wkładki do butów.

Często pytacie mnie o wkładki do butów przy płaskich stopach. Powiem tak – można, ale jest to sposób dla leniwych ludzi. Sposób, który rozleniwia nasze stopy. Działanie wkładek polega na tym, że ustawiają one stopę we właściwym ułożeniu, zapewniając BIERNĄ korekcję. Po zdjęciu bucika stopa pracuje nadal źle, gdyż nic jej już nie stabilizuje.

Wkładki poleciłabym dla dzieci z poważnymi problemami zdrowotnymi, np. z upośledzeniem umysłowym. Takie dzieci niestety nie będą wykonywać poprawnie zaleconych im ćwiczeń, dlatego bierna korekcja bywa jedyną możliwością. Ewentualnie wkładki zaleciłabym jeszcze przy dużych wadach stópek, ale pod warunkiem, że dziecko będzie wykonywało odpowiednio dobrane dla siebie ćwiczenia. Wtedy to ma sens. Gdyż przez cały dzień nóżka jest utrzymywana w korekcji, a po zdjęciu obuwia ćwiczenia wzmacniają poszczególne mięśnie, aby utrzymywały łuki stopy.

Płaskostopie – jak zapobiegać?

1. Odpowiednio dobrane buty i skarpetki dla niemowląt. Ani buty, ani skarpetki nie mogą być za ciasne. Jest to szczególnie ważne u dzieci niechodzących. Zapamiętaj – buciki służą do chodzenia. Nie ma więc potrzeby zakładać butów dla niechodzącego malucha.
2. Stymulujące zabawy stópek – łaskotanie, masowanie.
3. Unikanie wczesnego pionizowania dziecka. Stawianie i prowadzenie za rączki dziecka, które jeszcze nie jest na to gotowe, może przyczynić się do osłabienia mięśni stópek.
4. Zapewnienie dziecku swobody ruchu. Zamiast stosowania bujaczków, chodzików, leżaczków itp., kup dziecku twardą matę i daj kilka zabawek. Dzięki temu będzie wzmacniać całe ciało, również stopy.
5. Utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga może przyczynić się do powstania wad stóp i kolan.
6. Zapewnienie odpowiedniego obuwia. Buty dla dziecka powinny być miękkie, elastyczne, w odpowiednim rozmiarze. Więcej o doborze obuwia przeczytasz tutaj- link: https://fizjoterapia-dzieci.info/jakie-buty-dla-niemowlaka
7. Umożliwienie dziecku aktywności fizycznej. Nie musi to być sport wyczynowy. Wystarczy, ze będziesz spędzać z dzieckiem dużo czasu na świeżym powietrzu, np. grając w piłkę na bosaka.
8. Zapewnienie małym bosym stópkom różnych powierzchni – trawa, piasek, dywany, tory przeszkód. Dzięki temu zmobilizujesz małą stópkę do większej aktywności.

Podsumowanie

Płaskostopie u dzieci to coraz częstszy problem. Jednak wczesna diagnoza i konsekwencja w zaleceniach fizjoterapeuty pozwoli na wyleczenie tej wady postawy. Jeżeli zauważasz u swojego dziecka płaskie stópki, które wcale nie poprawiają się wraz z wiekiem, skonsultuj się z fizjoterapeutą. Należy ustalić przyczynę płaskostopia i zacząć z nią walczyć.