Dlaczego warto udać się z niemowlakiem do fizjoterapeuty?

Wizyta u fizjoterapeuty z nowo narodzonym dzieckiem jest bardzo ważna po to, by zapewnić mu optymalne warunki do prawidłowego rozwoju. Wiele razy pisałam Wam o tym, jak istotna jest prawidłowa pielęgnacja niemowlęcia. Oczywiście uczą Was tego na szkole rodzenia. Jednak wielu rodziców zgłasza mi, że już nie pamięta jak to było, albo ćwiczenie na lalce ni jak ma się do prób wykonania tych technik na własnym dziecku. Tutaj z pomocą przychodzi fizjoterapeuta, który nauczy Cię, jak wykonać te techniki oraz dopasuje je do możliwości Twojego dziecka.

Każde dziecko jest nieco inne.

Praktycznie każde dziecko, które badam ma pewne wzorce, które nie są w 100% prawidłowe. Jako rodzic trudno Ci dostrzec te małe nieprawidłowości. Każdego dnia spotykam kilkoro nowych maluszków w różnym wieku. Wystarczy, że choć chwilę potrzymam Twoje dziecko, a od razu rozpoznaję schematy, w których najwygodniej mu się poruszać. W tym momencie nie muszą one o niczym świadczyć. Jednak wyczucie i lata doświadczenia pracy z małym dzieckiem rysują mi w głowie większy obraz tego, do czego te nieznaczne objawy mogą prowadzić.

Nie chcę Cię teraz straszyć. Nie o to chodzi. Każdy z nas ma jakieś swoje schematy wykonywania pewnych aktywności, w których mu najwygodniej. Nieprawidłowe schematy bardzo łatwo możemy przetorować na prawidłowe, jeśli szybko je uchwycimy. Najczęściej wystarczy mała zmiana sposobu noszenia, nieznaczna modyfikacja podstawowej wersji, by wyeliminować te nieprawidłowości. W tym właśnie pomoże Ci fizjoterapeuta – dopasuje odpowiedni sposób noszenia i pielęgnacji, by Twoje dziecko rozwijało prawidłowe wzorce motoryczne, a o tych nieprawidłowych jak najszybciej zapomniało.

Do czego mogą prowadzić nieprawidłowe wzorce u dziecka?

Zazwyczaj nieprawidłowe wzorce u dziecka prowadzą do pewnych zaburzeń w rozwoju. Nie musi być to opóźnienie rozwoju. Czasem dziecko rozwija się w prawidłowym tempie. Jednak można dostrzec pewne odstępstwa od normy. Przykładem może być pominięcie niektórych etapów rozwoju. Z pewnością nie zawsze jest to problem. Jednak czasem zdarza się, że dziecko pomija istotną fazę, albo kilka faz rozwoju. Przykładem może być pominięcie fazy pełzania i czworakowania. Zamiast tego dziecko bardzo szybko uczy się siadu i w tej pozycji spędza większą część swojej aktywności. Dobrze, maluch potrafi siedzieć, ale co z tego, jeśli nie potrafi zmienić pozycji? Czy całe życie dziecko ma płakać i wzywać rodzica, by go poprawił i zmienił pozę? Nie jest to raczej możliwe.

Nieprawidłowe wzorce mogą też prowadzić do przetrwania odruchów u dziecka. Odruchy to takie automatyczne reakcje, nad którymi dziecko nie ma kontroli. Są one niezbędne szczególnie w pierwszych miesiącach życia, gdyż umożliwiają dziecku zmianę ułożenia poszczególnych części ciała względem siebie. Maluszek tuż po urodzeniu nie ma jeszcze na tyle siły by walczyć z siła grawitacji. Właśnie dlatego obecne są u niego odruchy, które umożliwiają napięcie pewnych struktur po to, by poruszyć innymi. Jednak każdy odruch powinien zaniknąć do danego wieku dziecka. Zdarza się, że odruch występuje u dziecka nieco dłużej niż książkowa wartość. Może to być związane, na przykład z tym, że dziecko zbyt wcześnie było noszone w pionie. Wtedy nadmiernie wzmacniają się plecki dziecka i pojawia się odchylanie i pchanie głową w tył. W takim przypadku konieczna jest zmiana sposobu noszenia, by dziecko jak najszybciej wyszło z nieprawidłowego wzorca, który może przyczyniać się do przetrwania odruchów.

Co bada fizjoterapeuta dziecięcy?

Napięcie mięśniowe

Fizjoterapeuta dziecięcy sprawdza napięcie mięśniowe u dziecka. Może ono być prawidłowe, wzmożone bądź obniżone. Może dotyczyć całego ciała, jak i poszczególnych części. Fizjoterapeuta sprawdza też napięcie mięśniowe w obrębie jamy ustnej. Ma to szczególne znaczenie u wcześniaków oraz dzieci, które mają problem z dostawianiem do piersi.

Rozwój dziecka

W prawidłowym rozwoju nie liczy się jedynie tempo osiągania kolejnych umiejętności, a również jakość i poziom tych umiejętności. Oznacza to, że mimo osiągania poszczególnych umiejętności w wyznaczonych ramach, dziecko może je wykonywać nieprawidłowo. Przykładem może być 8-miesięczne dziecko, które potrafi siedzieć, ale siedzi z zaokrąglonymi (zgarbionymi) pleckami.

Odruchy

Odruchy występują w określonych przedziałach wiekowych dziecka. Są niezbędne w pierwszych miesiącach życia, by dziecko mogło poruszać poszczególnymi częściami ciała. Ważne, by zanikały w odpowiednim momencie. Przetrwałe odruchy (występujące zbyt długo) mogą utrudniać rozwój dziecka. Fizjoterapeuta dziecięcy ocenia i leczy ewentualne nieprawidłowości związane z odruchami niemowlęcymi.

Łańcuchy mięśniowo – powięziowe

Poszczególne części ludzkiego ciała są od siebie zależne i ze sobą powiązane poprzez mięśnie, stawy, kości, powięź i wiele innych. Terapeuta badając dziecko określa, czy występują blokady lub zaburzenie w obrębie łańcuchów mięśniowo – powięziowych u dziecka. Nieprawidłowości występujące w obrębie łańcuchów mieśniowo – powięziowych ciała mogą powodować:

• nieprawidłowy odruch ssania,
• nieprawidłowy odruch ręka- usta,
• zaburzony odruch zgięciowy i wyprostny ciała,
• zaburzenia regulacji ciśnień w jamach ciała – kolki, zaparcia, refluks, ulewanie, nieprawidłowy wzorzec oddychania.

Postawa ciała

U niemowląt również ocenia się postawę ciała. Wygląda to nieco inaczej niż u dzieci chodzących, czy dorosłych. Postawa ciała jest oceniana na podstawie umiejętności, jakie wykonuje niemowlę w danym wieku. To znaczy fizjoterapeuta ocenia postawę ciała na podstawie tego, jak dziecko: leży na pleckach, brzuszku i na boczkach, jak obraca się, pełza, czworakuje, siedzi, stoi, klęczy i chodzi.

Oceniając dziecko w różnych (możliwych w danym wieku) pozycjach fizjoterapeuta ocenia czy postawa jest prawidłowa. O nieprawidłowej postawie u niemowląt może świadczyć asymetria tułowia i główki, nieprawidłowe ułożenie nóżek i stópek, asymetria poszczególnych części ciała względem siebie, garbienie się, niesymetryczne: pełzanie, czworakowanie, wstawanie i chodzenie.

Na czym polega praca z małym dzieckiem?

Fizjoterapeuta dziecięcy uczy rodzica, jak prawidłowo wykonywać wszystkie czynności pielęgnacyjne dziecka, w tym: noszenie, podnoszenie, przewijanie, ubieranie, karmienie, kąpanie i in. Praca manualna z dzieckiem polega na równoważeniu napięć mięśniowych i przywróceniu równowagi w poszczególnych częściach ciała. Celem jest odnalezienie i wyprowadzenie dziecka z błędnego wzorca, który powstał, na przykład w trakcie porodu. Oprócz tego fizjoterapeuta wykonuje z maluszkiem różne ćwiczenia adekwatne do jego zdolności motorycznych. Niektóre z tych ćwiczeń rodzic będzie również wykonywać w domu. Praca domowa jest bardzo ważna, gdyż spotkania z terapeutą to zazwyczaj godzina tygodniowo lub raz w miesiącu. Pewnie zgodzisz się ze mną, że nie jest to za dużo, by zapamiętać i nauczyć się nowego wzorca, bądź aktywności. Dlatego bardzo ważne jest by rodzice byli aktywni w terapii swojego dziecka i stosowali się do zaleceń fizjoterapeuty.

Posumowanie

Praca fizjoterapeuty dziecięcego to przede wszystkim towarzyszenie dziecku w jego rozwoju. Wizyta u fizjoterapeuty z małym dzieckiem umożliwi wczesne wykrywanie wzorców, które mogą utrudniać rozwój dziecka, bądź negatywnie wpływać na postawę ciała. Fizjoterapia dzieci i niemowląt to praca pełna zabaw, śpiewania, masowania i ciekawych ćwiczeń, które rodzic może wykonywać sam w domu. Dobry fizjoterapeuta zainspiruje Cię, jak bawić się z dzieckiem, by było to dla niego ciekawe, a jednocześnie na tyle trudne, by motywowało do dalszego rozwoju.