Kręcz szyi u niemowląt

Kręcz szyi, znany także jako „krzywa szyja,” to schorzenie, które objawia się nienaturalnym pochyleniem głowy dziecka w jedną stronę z jednoczesnym jej skrętem w przeciwną. Ta asymetria może prowadzić do deformacji czaszki, twarzy oraz zaburzeń w obrębie kręgosłupa. Kręcz szyi jest rodzajem asymetrii ułożeniowej u niemowląt. Kręcz dotyczy szyi, ale asymetryczne ustawienie głowy, często prowadzi również do asymetrii w innych częściach ciała, np. tułów, barki. Dlatego terapia nie powinna obejmować tylko obszaru szyi.

Najczęściej występującą przyczyną jest skrócenie lub napięcie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (m-o-s). Chociaż kręcz szyi może wyglądać niepokojąco, wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą całkowicie zniwelować problem.

Rodzaje kręczu szyi

Kręcz szyi dzielimy na trzy główne typy:

1. Wrodzony kręcz szyi pochodzenia mięśniowego:
   • Najczęściej diagnozowany.
   • Wynika z włóknienia lub skrócenia mięśnia m-o-s, np. w wyniku urazu okołoporodowego lub nieprawidłowego ułożenia płodu.
   • Często występuje z wyczuwalnym guzkiem w mięśniu.
2. Wrodzony kręcz szyi pochodzenia kostnego:
   • Spowodowany deformacjami lub wadami kręgów szyjnych, np. zespołem Klippla-Feila.
   • Objawy widoczne od urodzenia lub w pierwszych tygodniach życia.
3. Nabyty kręcz szyi:
   • Występuje jako wynik infekcji, wad wzroku, słuchu lub złych nawyków posturalnych.
   • Może być także efektem stanu zapalnego w obrębie szyi.

Objawy kręczu szyi

Kręcz szyi u niemowląt objawia się:

• Pochyleniem głowy w jedną stronę i skrętem w przeciwną.
• Ograniczeniem ruchomości szyi.
• Asymetrią czaszki i twarzy (plagiocefalia).
• Podniesionym barkiem po stronie chorego mięśnia.
• Zgrubieniem mięśnia m-o-s (w przypadku kręczu mięśniowego).
• Kompensacyjnymi skrzywieniami kręgosłupa (skoliozą).

Dlaczego szybka diagnoza jest kluczowa?

Wczesne rozpoznanie kręczu szyi pozwala uniknąć poważnych powikłań, takich jak:

• Trwałe deformacje czaszki i twarzy.
• Opóźnienia w rozwoju ruchowym.
• Chroniczny ból szyi i zaburzenia postawy w późniejszym wieku.

Rodzice powinni skonsultować się z fizjoterapeutą, jeśli zauważą u dziecka jakiekolwiek objawy sugerujące kręcz szyi. Nie należy zwlekać, ponieważ u noworodków główka jest bardzo plastyczna i elastyczna, w związku z czym spłaszczenie główki i deformacja twarzy może pojawić się nawet w kilka dni. Nieprawidłowym jest często spotykane w Internecie stwierdzenie: ,,do 3 miesiąca życia każde dziecko ma asymetrię i samo z niej wyrasta”. Rzeczywiście do 3. miesiąca życia dziecko układa się asymetrycznie – raz w prawo, raz w lewo. Nie potrafi jeszcze utrzymać główki pośrodku (w lini środkowej ciała). Ale nie oznacza to, że może mieć ulubioną stronę, np. patrzy stale w prawo i śpi z główką zrotowaną w prawą stronę. Takie preferencje stron bardzo szybko prowadzą do spłaszczenia główki, a ich przyczyną jest asymetria, np. kręcz szyi.

Diagnostyka kręczu szyi

Diagnoza opiera się na:

1. Badaniu fizykalnym: Ocena ruchomości szyi, asymetrii czaszki i napięcia mięśniowego.
   
   Większość dzieci z kręczem szyi prezentuje też nieprawidłowości w zakresie napięcia mięśniowego. Jest to dość logiczne – skoro głowa opada stale na jedną stronę to pojawią się kompensacje, np. bark po tej stronie uniesie się, a mięśnie na skutek ciągłego przykurczu i mniejszej aktywności pogrubią się i będą sztywniejsze. W leżeniu na brzuszku, obserwuje się, że dziecko niesymetrycznie obciąża barki. Po stronie kręczu bark jest cofnięty i dziecko podpiera się na nim. Często dochodzi do przypadkowych obrotów z brzuszka na plecy, ale zazwyczaj na tę samą stronę (na tę po stronie asymetrii). Ponadto można zaobserwować różnice w aktywności kończynami po stronie lewej i prawej. Przykładem może być dziecko, które sięga po zabawki jedną rączką, a drugą trzyma blisko ciała, albo kopie intensywnie jedną nóżka, a drugą zdecydowanie rzadziej.
   
2. Badaniach obrazowych:
   • USG mięśni szyi – w celu wykrycia zgrubień lub włóknienia.
   • RTG lub rezonans magnetyczny (MRI) – do oceny zmian w strukturze kręgów szyjnych.
     
3. Elektromiografii (EMG): Analiza przewodnictwa nerwowo-mięśniowego.

Leczenie kręczu szyi

1. Rehabilitacja i fizjoterapia

Podstawą leczenia jest fizjoterapia, która obejmuje:

• Ćwiczenia rozciągające: Delikatne ruchy rozciągające mięsień m-o-s.
• Terapie neurorozwojowe, np. NDT-Bobath, Vojta, itp.: Pomagają wyrównać asymetrię ruchową i napięcie mięśniowe. Polega to głównie na prowadzeniu ćwiczeń dostosowanych do wieku dziecka. Ćwiczenia powinny być prowadzona także w domu przez rodzica.
• Terapia manualna: Pozwala na przywrócenie prawidłowej ruchomości stawów, wyrównuje asymetrię, umożliwia rotację głowy w stronę przykurczonego mięśnia. Terapia manualna jest niezbędna do wyleczenia kręczu szyi. Istnieje wiele podejść terapii manualnej, terapeuta powinien zdecydować, co będzie najlepsze dla danego pacjenta. Zarówno standardowa terapia manualna, jak i terapia osteopatyczna będą skuteczne do przywrócenia prawidłowej ruchomości w stawach.
• Pozycjonowanie: Zachęcanie dziecka do obrotu głowy w stronę chorego mięśnia poprzez odpowiednie ułożenie w łóżeczku czy podczas karmienia.
• Kinesiotaping: Dynamiczne plastrowanie zmniejsza napięcie w mięśniu m-o-s i wspomaga proces rehabilitacji. Kinesiotaping jest stosowany, jako dodatek do terapii manualnej i rozciągania. Dziecku przykleja się plasterki, które pomagają rozciągać przykurczony mięsień lub pomagają ,,zmobilizować” go do pracy przeciwko sile grawitacji. Formę oklejenia wybiera fizjoterapeuta. Kinesiotaping nie jest niezbędny w terapii, ale może wspomagać inne formy leczenia i potęgować ich działanie.
• Leżenie na brzuszku: Wzmacnia mięśnie szyi i poprawia symetrię w ciele. Na samym początku niezbędne jest leżenie na brzuszku z korektą, tzn. rodzic powinien przebywać obok dziecka i korygować go, np. poprzez wyrównanie tułowia, jeśli skręca się w jedną ze stron lub z podtrzymaniem ramion, np. jeśli jedna z rączek ,,ucieka”. Leżenie na brzuszku jest kluczowe w rozwoju dziecka. Nie można zapominać o tej pozycji, ponieważ to właśnie z leżenia na brzuszku dziecko uczy się takich aktywności, jak pełzanie, wysoki podpór (wzmacnianie rączek i kręgosłupa), czworaki, siad i wstawanie. O tym, jak bawić się z maluszkiem i mobilizować go to leżenia na brzuszku dowiesz się z webinaru brzuszkoLOVE.

3. Leczenie toksyną botulinową

W trudnych przypadkach stosuje się zastrzyki z botoksu, które rozluźniają napięty mięsień, poprawiając zakres ruchu.

4. Leczenie operacyjne

Jeśli fizjoterapia i inne metody zawiodą, może być konieczna operacja polegająca na przecięciu przyczepów mięśnia m-o-s. Zabieg ten wykonuje się zazwyczaj przed ukończeniem przez dziecko pierwszego roku życia.

Rola rodziców w terapii

Rodzice są integralną częścią procesu leczenia. Zaleca się:

• Regularne wykonywanie ćwiczeń z dzieckiem w domu. Pamiętaj, same spotkania z fizjoterapeutą nie są wystarczające. Najczęściej fizjoterapia to 1-2 spotkania na tydzień. Kluczowe jest to, co doświadcza dziecko przez cały dzień. Dlatego nawet najlepiej prowadzona fizjoterapia nie będzie miała dobrego efektu, jeśli w domu dziecko będzie leżało stale na tej samej stronie, nie będzie układane na brzuszku, a rodzic nie będzie wykonywał zaleceń domowych, takich, jak: podnoszenie przez boczki czy ćwiczenia rozciągające.
• Odpowiednie ułożenie dziecka podczas snu i karmienia. Nie można karmić tylko z jednej piersi ,,bo dziecko tylko z tej lubi”. Skręt głowy stale w jedną stronę szybko doprowadzi do spłaszczenia główki, ograniczenia ruchów szyi, a także niesymetrycznej pracy języka i mięśni pomocniczych jamy ustnej. Podczas snu należy przypilnować, by dziecko spało na boku przeciwnym do asymetrii. Pomocne mogą być poduszki ortopedyczne z dziurką, które mogą zapobiegać spłaszczeniu główki.
• Unikanie pozycji nasilających asymetrię, np.:
  • siedzenia w foteliku samochodowym na dłuższy czas,
  • długotrwałe przebywanie w bujaczku,
  • noszenie w chuście lub nosidełku, jeśli dziecko patrzy tylko w jedną stronę,
  • leżenie na asymetrycznym boku,
  • długotrwałe leżenie na pleckach,
  • noszenie tylko na jednej (ulubionej) ręce,
  • noszenie w pionie dziecka, które się wygina lub nie kontroluje główki.

Powikłania nieleczonego kręczu szyi:

Nieleczony kręcz szyi może prowadzić do:

• Utrwalonych deformacji twarzy i czaszki.
• Zaburzeń funkcji wzroku i słuchu.
• Skoliozy i innych problemów z kręgosłupem.
• Chronicznego bólu szyi i ograniczenia ruchomości.

Podsumowanie

Kręcz szyi to schorzenie, które wymaga szybkiej diagnozy i interdyscyplinarnego leczenia. Wczesna interwencja fizjoterapeutyczna, wsparta odpowiednią opieką rodziców, pozwala osiągnąć pełne wyleczenie i zapobiec poważnym powikłaniom.

Jeśli zauważysz objawy kręczu szyi u swojego dziecka, nie zwlekaj z konsultacją – zdrowie Twojego malucha jest najważniejsze!

Jeśli chcesz nauczyć się, jak ćwiczyć z maluszkiem, który ma kręcz szyi lub asymetrię ułożeniową odsyłam Cię do tego szkolenia i e-booka. Z e-booka dowiesz się, jak zapobiegać asymetrii u niemowląt oraz jak na codzień opiekować się maluszkiem, by nie pogłębiać problemów z już istniejącą asymetrią / kręczem szyi. Z filmu nauczysz się, jak ćwiczyć z dzieckiem. Ćwiczenia są przygotowane tak, by rodzic mógł je samodzielnie wykonywać z dzieckiem.

Jeśli potrzebujesz porady, umów się ze mną na wizytę stacjonarną w Katowicach lub w Połańcu (woj. świętokrzyskie). A jeśli mieszkasz dalej, mogę Ci pomóc podczas konsultacji online. Jak to się odbywa?

Konsultacje online odbywają się w formie wideorozmowy. Najpierw zbieram wywiad i ustalam jak pomóc dziecku, a później dobieram odpowiednią terapię i ćwiczenia dla rodzica. Nauczę Cię prawidłowego sposobu noszenia oraz pielęgnacji dziecka. Nie jest to typowa wizyta, gdzie fizjoterapeuta ćwiczy, a Ty się przyglądasz. Celem konsultacji online jest nauczenie rodzica, jak ma ćwiczyć z maluszkiem. Wystarczy nam jedna wizyta, by wybrać odpowiednie ćwiczenia dla dziecka. Ustalamy cele, a gdy je osiągniesz, umawiamy kolejną wizytę. Po konsultacji online otrzymasz pakiet ćwiczeń indywidualnie dobranych dla Twojego dziecka. Konsultacje online same w sobie są wystarczającą formą terapii, ale często są też wsparciem dla innych prowadzonych terapii, np. maluch ćwiczy z terapeutą w gabinecie, a rodzic zgłasza się na konsultację online, by poznać ćwiczenia, które może wykonywać w domu.

Mam nadzieję, że artykuł był dla Ciebie pomocny. Jeśli masz do mnie jakieś pytania, dodaj się do grupy na Facebooku, gdzie wraz z innymi specjalistami odpowiadam na Wasze pytania. Link tutaj. Jeżeli potrzebujesz wizyty stacjonarnej bądź on-line, umów się tu.

Magdalena Adaś