Okna rozwojowe.

Pierwszy rok życia to okres, w którym rozwój psychoruchowy dziecka jest najintensywniejszy. W każdym miesiącu, a nawet tygodniu Twoja pociecha opanowuje nową umiejętność. Bardzo Cię cieszy, gdy unosi główkę, zaczyna siadać, stawiać pierwsze kroki… Co jednak zrobić w przypadku, gdy dziecko koleżanki w tym samym wieku rozwija się szybciej niż Twoje? Czy wolniejsze osiąganie nowych funkcji to już zaburzenie rozwoju? Zdecydowanie nie. Dziś dowiesz się czym są okna rozwojowe i dlaczego nie warto porównywać swojego dziecka do innych.

Rozwój dziecka w pierwszym roku życia

W podręcznikach do pediatrii możemy odnaleźć skale rozwojowe, które pokazują w jakim wieku niemowlę powinno osiągnąć konkretną umiejętność. Informacje te są również ogólnodostępne na forach dla rodziców. Zdarza się, że dziecko daną funkcję osiąga później niż książkowa wartość. Nie jest to jednak powód do obaw. Bowiem nie wszyscy wiedzą, jak powstały skale rozwojowe. Otóż zostały one opracowane na podstawie obserwacji zdrowych dzieci i mówią nam o tym, w jakim wieku 50% dzieci z badanej populacji opanowało daną umiejętność. Świadczy to o tym, że skale rozwojowe wskazują miesiące, które nie są granicami na osiągniecie danej funkcji, a jedynie informacją, że 50% dzieci w tym wieku osiąga daną funkcję.

Czemu więc służą takie skale? Są to uśrednione wartości według, których fizjoterapeuci i lekarze wstępnie oceniają rozwój psychoruchowy dziecka na pierwszej wizycie. Nie jest to żaden wyznacznik nieprawidłowego rozwoju, a jedynie informacja w jakim tempie dziecko się rozwija i kiedy możemy oczekiwać kolejnych aktywności. Oczywiście duże odstępstwa od normy mogą świadczyć o pewnym zaburzeniu, dlatego w takich przypadkach lepiej szybko interweniować.

Skale rozwojowe

Skale rozwojowe na każdą aktywność, którą osiąga dziecko przypisują określony miesiąc życia, np. chodzenie w 12. m.ż. Jednak oprócz skal rozwojowych, istnieją też okna rozwojowe. Okno rozwojowe to przedział czasowy, w którym dana umiejętność może się rozwinąć. I tak dla samodzielnego chodu okno rozwojowe to 12-18 miesięcy. Nie ma zatem powodu do obaw, gdy dziecko 13-to miesięczne nie potrafi jeszcze samodzielnie chodzić, gdyż jak widzimy ma na to jeszcze całe 5 miesięcy.

Okna rozwojowe

Dlaczego powstały okna rozwojowe? Okna rozwojowe powstały, gdyż skale rozwojowe sprawdzają się tylko dla połowy populacji. Dlatego sprawdzając daną umiejętność powinno się określić, czy mieści się ona w określonych ramach okien rozwojowych.  Wszystko to wynika z tego, że rozwój każdego dziecka przebiega bardzo indywidualnie i jest uzależniony od wielu czynników. Wśród nich możemy wymienić:

• genetykę – w większości przypadków dziecko rozwija się w sposób podobny do swojego rodzeństwa,
• hormony – zaburzenia stężeń hormonów mogą mieć wpływ na cały organizm, np. na struktura kolagenu i elastyczność tkanek, co będzie manifestowało się zróżnicowaniem tempa rozwoju dziecka,
• środowisko, w którym żyje dziecko,
• ilość bodźców, które są dostarczane każdego dnia,
• kontakty dziecka z rodzeństwem, rówieśnikami, rodzicem. Dobrym przykładem są niemowlęta, która znacznie lepiej rozumieją polecenia, jeśli wychowują się w obecności rodzeństwa nieznacznie starszego.

Okna rozwojowe dla najważniejszych umiejętności dziecka w pierwszych miesiącach życia.

• obroty z brzucha na plecy – 3-6 m.ż.,
• obroty z pleców na brzuch – 4-7 m.ż.,
• stabilne siedzenie – 4-8 m.ż.,     s
• samodzielne przyjmowanie pozycji siedzącej – 6-11 m.ż.,
• samodzielne próby stania – 6-10 m.ż,
• raczkowanie – 5,5-13,5 m.ż.,
• chód bokiem przy meblach – 6-14 m.ż.,
• samodzielne chodzenie – 8-18 m.ż,
• bieganie – 13-20 m.ż.

Nie liczy się ilość, a jakość.

Jak widzisz przedziały te są dość szerokie. Wynika to z faktu, że każde dziecko rozwija się inaczej, zarówno pod względem psychicznym jak i fizycznym. Odmienne są też warunki środowiska, w których dorasta. Z tego właśnie powodu, jako fizjoterapeuta, nie traktuję skal rozwojowych, jako wyznacznika prawidłowego rozwoju dziecka. Owszem pomagają mi one, ale tak naprawdę to nie wiek, w którym dziecko osiągnęło daną funkcję jest najważniejszy, a jakość tej funkcji. Dla przykładu – lepiej, żeby dziecko później zaczęło siadać, niż siedziało w 4 miesiącu z przygarbionymi plecami.

Podsumowanie

Jeśli zauważyłaś opóźnienie rozwoju u dziecka, nie panikuj, obserwuj je, reaguj na jego potrzeby, pozwól mu popełniać błędy, zapewnij mu bliskość i poczucie bezpieczeństwa. To właśnie w ten sposób będziesz stymulować jego prawidłowy rozwój. Jeśli do tej pory maluch rozwijał się prawidłowo, ale nieco wolniej niż inne dzieci, nie powinniśmy przyspieszać tego rozwoju. Chyba, że w ciele malucha występuje jakaś dysfunkcja, która utrudnia rozwój. Wtedy fizjoterapia jest już konieczna.

Mam nadzieję, że artykuł był dla Ciebie interesujący. Jeśli masz do mnie jakieś pytania na temat rozwoju dziecka, skontaktuj się ze mną na LinedIn lub Fb.

Magdalena Adaś
Skuteczna fizjoterapia dzieci