Skolioza idiopatyczna

Co to jest skolioza? Jak sobie z nią radzić? Jak rozpoznać, czy dziecko ma skoliozę? Jakie ćwiczenia wykonywać przy skoliozie? Czy skolioza u dzieci jest wyleczalna? Na te pytania odpowiem w poniższym artykule.

Co to jest skolioza?

Skolioza u dzieci to jeden z rodzajów wad postawy. Skolioza błędnie jest nazywana bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Podczas gdy termin ten odnosi się do skrzywienia kręgosłupa w 3 płaszczyznach- czołowej, strzałkowej i poprzecznej. W związku z powyższym, jest o wiele bardziej złożony problem niż samo skrzywienie boczne. Oznacza to, że w skoliozie ulegają zaburzeniu krzywizny strzałkowe (kifoza i lordoza), następnie kręgosłup rotuje się do boku (pł. czołowa), a do tego poszczególne segmenty kręgosłupa rotują się względem siebie, tworząc zaburzenie w płaszczyźnie poprzecznej. Rozumiesz już, ze skolioza to znacznie bardziej złożony problem niż boczne skrzywienie kręgosłupa. Również o wiele trudniej będzie się ją leczyć niż zwykłe skrzywienie boczne.

Skolioza – diagnoza.

Skoliozę diagnozujemy, gdy kąt skrzywienia kręgosłupa jest większy niż 10 stopni. Skrzywienia poniżej 10 stopni poddawane są obserwacji co 3-6 miesięcy. Jeśli zaś taki kąt skrzywienia występuje w okresie pokwitania, należy rozpocząć rehabilitację, gdyż jest wysoce prawdopodobne, że w krótkim czasie kąt się znacznie powiększy.

Skolioza – kiedy występuje?

Wada ta dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Jednak zdecydowanie częściej obserwujemy ją u dzieci i może się pojawić w każdym okresie życia.

W zależności od wieku pojawienia się skrzywienia, wyróżniamy 3 typy skolioz:
– wczesnodziecięce – 0 – 3 lata,
– dziecięce – 4 – 10 lat,
– młodzieńcze – w okresie dojrzewania.

Skolioza jest najgroźniejsza w okresie dojrzewania (11-12 lat) oraz w okresie skoków rozwojowych. Może wystąpić również, gdy dziecko w krótkim okresie znacznie urosło.

Skolioza – przyczyny.

W większości przypadków (80%) nie jest znana przyczyna skoliozy. Mówimy wtedy o skoliozie idiopatycznej. Naukowcy prowadzą badania nad ustaleniem genetycznych przyczyn występowania skolioz. Nie jest jednoznacznie powiedziane, że jeżeli rodzic miał skoliozę, to i u dziecka również ona wystąpi. W praktyce fizjoterapeutycznej często jednak spotykam zależność – jeżeli rodzic ma wiotkość wielostawową i skoliozę, a jego dziecko również jest wiotkie, to ma ono tendencję do powstawania wady postawy.
Do powstania skoliozy przyczynić się może: brak aktywności fizycznej, długotrwałe przebywanie w jednej pozycji, ciągłe przyjmowanie przez dziecko nieprawidłowej pozycji, np. garbienie się, siedzenie na jednej podkurczonej nodze, noszenie plecaka lub torby stale na jednym ramieniu.
Część skolioz należy do grupy chorób wrodzonych i towarzyszy innym schorzeniom, np. mózgowe porażenie dziecięce, nieprawidłowości w budowie szkieletu, niedorozwój rdzenia kręgowego, choroby mięśni, schorzenia układu nerwowego.

Skolioza – objawy.

Typowe objawy skoliozy to:

• asymetria barków,
• odstające łopatki,
• asymetria talii,
• zaburzenie krzywizn kręgosłupa (pogłębiona/ spłycona kifoza lub lordoza),
• asymetria kątów taliowych (przestrzeń między ramieniem a talią),
• garb żebrowy,
• wał lędźwiowy,
• wygięcie kręgosłupa w bok.

Kiedy skolioza jest szczególnie groźna?

Skolioza u dzieci najczęściej pojawia się w okresie skoków wzrostowych, czyli między 1. i 3., 7. i 9. oraz 12. i 15. rokiem życia. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie nie nadążają za rozwojem kośćca i nie stanowią wystarczającej podpory dla kręgosłupa. Skolioza zagraża szczególnie dzieciom i młodzieży, które bardzo szybko urosły w krótkim odstępie czasu. Innym czynnikiem sprzyjającym skoliozie jest wiotkość wielostawowa. Jeżeli dziecko od urodzenia ciągle chodzi z wypiętym brzuszkiem i nie mija to w kolejnych latach, to zazwyczaj oznacza to osłabione napięcie mięśniowe. U takiego malucha może wystąpić skolioza w przyszłości. Skolioza bardzo szybko postępuje w okresie dojrzewania (około 11-12 r.ż.). Szczególnie w tym okresie należy diagnozować dziecko, aby nie dopuścić do progresji skrzywienia.

Jak rozpoznać skoliozę u dziecka?

Rozpoznanie skoliozy nie wymaga żadnego specjalistycznego sprzętu. Rodzic, który zna podstawowe elementy szkieletu jest w stanie gołym okiem dostrzec niepokojące objawy. Wystarczy spojrzeć na dziecko od tyłu, gdy stoi z nogami na szerokość bioder i poprosić je, żeby stało swobodnie. O skoliozie mogą świadczyć: asymetria barków (np. lewy jest wyżej niż prawy), uniesione bądź wystające łopatki, większe wcięcie w talii po jednej ze stron, wyraźne skręcenie kręgosłupa od osi pośrodkowej ciała.

Możesz również poprosić dziecko, aby złączyło dłonie i wykonało skłon w przód. Spójrz na dziecko od tyłu. Czy jego plecy są symetryczne i tak samo wysklepione po obu stronach? Czy ciało po obu stronach opadło na tę samą wysokość? W przypadku, skoliozy pojawi się uwypuklenie po jednej ze stron kręgosłupa – tzw. garb żebrowy lub wał lędźwiowy.

Skolioza – co powoduje?

Skolioza to nie tylko skrzywienie w obrębie kręgosłupa, ale całego tułowia. Odchylenie kręgosłupa od osi będzie wpływało na położenie narządów wewnętrznych, a w związku z tym na ich rozwój i funkcje. Rotacja kręgosłupa będzie pociągała za sobą zmiany w obrębie żeber, powodując ich deformację. Zmienia się więc wygląd klatki piersiowej. Możesz się już domyślać, że wpłynie to również na płuca i serce, a zatem na jakość oddychania dziecka. Na skutek wypchnięcia przez kręgi żeber, pojawia się garb żebrowy z jednej strony pleców.

Skolioza – leczenie.

Leczenie skolioz uzależnione jest od kąta skrzywienia kręgosłupa, wieku dziecka, dojrzałości kostnej kręgosłupa. Do oceny niezbędne jest zdjęcie RTG. Małe skoliozy do 20° leczymy fizjoterapią – metody FITS, PNF, terapia punktów spustowych, terapia manualna, masaż, indywidualne ćwiczenia, itp. Skoliozy 20-40° oprócz wyżej wymienionych wymagają gorsetowania. Gorset wymusza od dziecka skorygowaną postawę ciała przez całą dobę, co umożliwia odkręcanie się kręgosłupa. Skoliozy z kątem powyżej 40° leczone są operacyjnie. Zabieg jest jest wykonywany w znieczuleniu ogólnym. Polega na rozcięciu pleców, korekcji skrzywienia oraz usztywnieniu kręgosłupa specjalnymi prętami.

Skolioza – ćwiczenia dla dzieci.

Ćwiczenia w skoliozie polegają na rozciąganiu strony wklęsłej skrzywienia i wzmacnianiu strony wypukłej, elongacji kręgosłupa, a także na nauce oddechu derotacyjnego. Nie ma jednakowych ćwiczeń dla wszystkich dzieci. Każda skolioza jest inna, dlatego ważne jest, aby terapeuta indywidualnie dobrał ćwiczenia. Jeżeli skolioza występuje już od kilku lat, same ćwiczenia nie są wystarczające. Najpierw należy uwolnić przykurczone mięśnie, a dopiero potem można wprowadzać specjalistyczne ćwiczenia. W skoliozach regularność wykonywanych ćwiczeń ma ogromne znaczenie. Pamiętajmy, że wada postawy rozwijała się wraz ze wzrostem dziecka przez kilka lat. Zatem ciało dziecka nie ma pamięci, jak wygląda prawidłowa postawa ciała. Ćwiczenia muszą więc być wykonywane przez dziecko regularnie i przez kilka lat, aż do momentu zatrzymania skoliozy i wzmocnienia mięśni. Tylko silny gorset mięśniowy jest w stanie utrzymać ciało w prawidłowej pozycji.

Podsumowanie

Kręgosłup dziecka jest bardzo elastyczny, dlatego też jest podatny na występowanie wad postawy, w tym skoliozy. Zagraża to szczególnie dzieciom w okresie skoków wzrostowych oraz tym, które nie dbają o nawyk prawidłowej postawy ciała. Wczesne wykrycie wady jest szczególnie ważne, gdyż tylko młody i elastyczny kręgosłup da się wyprostować i zatrzymać skoliozę. Późne wykrycie skoliozy z dużym kątem skrzywienia zazwyczaj kończy się zabiegiem operacyjnym.

Pamiętaj, czujne oko rodzica jest w stanie wychwycić pierwsze symptomy skoliozy. Regularnie badaj swoje dziecko, aby mieć pewność, że rozwija się prawidłowo. Zachęcaj je do aktywności sportowej oraz zdrowych nawyków.