Wkładki ortopedyczne dla dzieci i dorosłych

Istnieje wiele kontrowersji wokół wkładek ortopedycznych zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Kiedy ich stosowanie jest zasadne? Czy każdemu pomogą? Czy dziecko z płaskostopiem powinno nosić wkładki? Jak dobrać wkładki ortopedyczne? O tym opowiem Ci w poniższym artykule.

Wkładki ortopedyczne dla dzieci a badania naukowe.

Bardzo często trafiają do mnie pacjenci noszący wkładki ortopedyczne. Zazwyczaj są to dzieci, które noszą je już kilka lat, a na fizjoterapię zgłaszają się, gdyż na bilansie szkolnym pielęgniarka zaobserwowała wadę postawy. Czy nie po to dziecko ma wkładki, by takowej wady nie było? Otóż nie. Wkładka w swym działaniu nie leczy krzywego kręgosłupa, płaskostopia czy koślawych kolan. Wkładka może wspomóc proces rehabilitacji, a także zapobiec dalszemu pogłębianiu się wady. Sama w sobie raczej nie ma właściwości leczniczych, co potwierdzają liczne badania naukowe.

Przytoczę tu badania przeprowadzone przez Politechnikę Białostocką oraz Klinikę Ortopedii i Traumatologii UM w Białymstoku. Przez okres 2 lat badano dzieci od 7-15 r.ż. u których zaobserwowano płaskostopie i koślawość pięty. Pałowa z pacjentów stosowała wyłącznie wkładki ortopedyczne, a druga polowa oprócz wkładek wykonywała określone ćwiczenia stóp. Po okresie dwóch lat zaobserwowano, że u dzieci noszących jedynie wkładki łuk stopy poprawił się o 9-12%. W przypadku wkładek i ćwiczeń poprawa była rzędu 45-48%. Na podstawie tych wyników postawiono wniosek: ,,wkładki ortopedyczne mają niewielki wpływ na korekcję stopy płasko- koślawej”.

Podobne badania przeprowadzono w Stuttgardzie. Do badania zakwalifikowano dzieci poniżej 6 r.ż. z płaskostopiem podłużnym. W trakcie 3-letniego badania zaobserwowano, że łuki stopy poprawiły się u wszystkich uczestników badania, nawet mimo braku stosowania terapii. Na uwagę zasługuje fakt, że nie zauważono żadnych znaczących statystycznie różnic między grupą dzieci, która nosiła buty z wkładami a tymi, która wkładek nie stosowała.

Jakie wnioski możemy wynieść z badań naukowych?

Wkładki ortopedyczne same w sobie nie zmienią struktury stopy, ani nie ,,wyprostują” krzywego kręgosłupa. Rozsądnym wydaje się stosowanie wkładek ortopedycznych wraz z poprawnie prowadzoną fizjoterapią oraz regularnymi ćwiczeniami domowymi. Znaczna część dzieci niepotrzebnie nosi wkładki ortopedyczne, gdyż ich wada nie jest na tyle duża, by była potrzebna ciągła korekcja stopy. Większość rodziców idąc do ortopedy, oczekuje natychmiastowego rozwiązania problemu. Takim złudnym rozwiązaniem wydają się wkładki ortopedyczne. Niestety bez prowadzenia fizjoterapii zakup wkładek jest bezpodstawny.

Naciąć się można również na samych fizjoterapeutach, którzy od razu na pierwszej wizycie zalecają zakup wkładek ortopedycznych. Najczęściej sami takowe wytwarzają w gabinecie, chwaląc się ich innowacyjnością i indywidualnym doborem do potrzeb każdego pacjenta. Nie neguję sprzętu, z pewnością jest super. Jednak postawa i wiedza fizjoterapeuty jest często naganna. W moim przekonaniu należy najpierw ze stopą popracować manualnie oraz zalecić ćwiczenia domowe. Pierwsze zabiegi potrafią przynieść bardzo dobre efekty. Dopiero po 3-4 wizycie, gdy uzyskamy zadowalającą poprawę można pokusić się o zakup wkładek. Wtedy zamiast zakupu ogromnej wkładki, np. takiej z bardzo wysokim podbiciem środkowej części stopy, możemy użyć innej o połowę mniejszej. Z pewnością będzie to wygodniejsze i da dziecku szansę na pełne wyleczenie problemu. Warto zauważyć, że taką wkładkę dziecko powinno nosić przez jakiś czas, ciągle wykonując ćwiczenia wzmacniające stopy. Po kilku miesiącach powinno się przeprowadzić ponowne badanie i w mirę potrzeby skorygować wkładkę. Gdyż w miarę ćwiczeń łuki stopy powinny się poprawiać, a jedna i ta sama wkładka noszona przez lata może przeszkadzać w prawidłowym ukształtowaniu stopy.

Stopa dziecka nie pracuje we wkładce.

Kiedyś pisałam dla Was o tym, jak dobrać buciki dla dziecka(link). Kto czytał ten pamięta, że do 4 roku życia zaleca się, aby but dziecka miał miękką i elastyczną podeszwę. Dzięki temu stopa ma możliwość pracy i kształtowania swych łuków. Dotykając wkładkę, łatwo przekonasz się, że jest ona wyjątkowo twarda. Dzięki temu może ona spełniać swoją funkcję korekcji stopy i utrzymywać ją we właściwej pozycji. Jednak sama stopa, gdy ma twardą wkładkę, nie do końca może spełniać swoją funkcję. Mięśnie i kości stopy najlepiej rozwijają się w warunkach, gdy mają pełną swobodę ruchu, a zarazem możliwość trenowania na różnych nawierzchniach. Dlatego dzieciom do 4 r.ż. a nawet starszym (6-7 r.ż.) zaleca się, aby jak najwięcej chodziły na bosaka, a jeśli wychodzą na zewnątrz, buty powinny mieć elastyczną podeszwę, bez żadnych wkładek, sztywnych zapiętków, itp. Tylko wtedy dajemy stopie możliwość wzmacniania mięśni i więzadeł, co ma szczególne znaczenie przy kształtowaniu się łuków stopy, jak i budowaniu uogólnionej siły mięśniowej. Może nie każdy z Was wie, ale ćwicząc mięśnie stóp, wzmacnia się również ogólna siła mięśniowa. Dając dziecku wkładkę zabieramy mu możliwość samoistnego naprawienia problemu. Dlatego zanim kupisz wkładki dla swojego malucha, zastanów się, czy to oby na pewno konieczne rozwiązanie.

Kiedy wkładki ortopedyczne są konieczne?

Najczęściej wkładki ortopedyczne są zalecane dla osób dorosłych, gdyż ich stopa jest mniej plastyczna niż stopa dziecka i jest mniejsza szansa na wyrównanie wady. Często wkładki są konieczne ze względu na dolegliwości bólowe stóp. Może to być związane z rodzajem wykonywanej pracy, np. wielogodzinna praca stojąca lub praca wymagająca noszenia butów na obcasie. Różne deformacje stopy powodujące dolegliwości bólowe lub dyskomfort estetyczny mogą być wskazaniem do zastosowania wkładki ortopedycznej. Wśród nich najczęściej wymieniamy:

• stopa cukrzycowa,
• płaskostopie podłużne lub poprzeczne,
• paluch koślawy,
• koślawość/ szpotawość stępu,
• palce młoteczkowate,
• nawracające odciski,
• modzele,
• ostroga piętowa,
• zapalenie rozcięgna podeszwowego,
• znaczny skrót kończyny dolnej.

Kiedy stosować wkładki ortopedyczne dla dzieci?

W przypadku dzieci priorytet stanowią ćwiczenia korekcyjne. Wkładka powinna być stosowana jedynie jako uzupełnienie całego procesu terapeutycznego. Zastosowanie wkładki ortopedycznej bez wprowadzenia terapii manualnej i ćwiczeń korekcyjnych może mieć wpływ na osłabienie stabilizatorów czynnych i biernych stopy, co może w konsekwencji doprowadzić do pogłębienia istniejącej już wady. Wkładki ortopedyczne zastosowałabym u dzieci z poniższymi problemami:

• znaczny skrót kończyny dolnej,
• wrodzone deformacje stopy,
• duża wada stóp lub kolan, która słabo się koryguje,
• duża skolioza, przy której korekcja stóp wpływa na polepszenie ustawienia kręgosłupa,
• hipermobliność,
• brak współpracy ze strony pacjenta (np. upośledzenie umysłowe, duży stopień niepełnosprawności),
• brak współpracy ze strony opiekuna (np. brak chęci do nadzorowania dziecka w ćwiczeniach domowych).

Jak dobrać wkładki ortopedyczne dla dzieci?

Jeśli terapeuta zadecydował, że dziecko powinno nosić wkładki ortopedyczne, powinien wskazać Ci sprawdzone miejsce, gdzie można je kupić. Nie mam tu na myśli sklepu internetowego, czy żadnego obuwniczego. Szerokim łukiem omijaj miejsca gdzie oferują Ci gotowe już wkładki. Wkładka ortopedyczna powinna być idealnie dopasowana do stopy dziecka. Co więcej prawa i lewa wkładka mogą różnić się od siebie, gdyż rzadko się zdarza by obie stopy miały identyczną wadę w takim samym stopniu zaawansowania. Dla potwierdzenia badania manualnego często stosowanym sprzętem jest podoskop, który pokazuje terapeucie, które części stopy są obciążane. Myślę, że warto skorzystać z tego badania, gdyż jest ono bardzo czułe, a jednocześnie pokazuje pacjentowi w czym tkwi problem i może samo badanie wpłynie już na zwiększenie świadomości i próby samodzielnej korekcji stopy.

Najlepsze miejsca oferujące wkładki, to takie, które badają stopę i wykonują albo jej odlew, albo mają specjalistyczny sprzęt umożliwiający uformowanie wkładki na miejscu. Częstą metodą wytwarzania wkładek jest metoda termoplastyczna. Pacjent staje na silikonowych poduszkach, które są wypełnione specjalnym granulatem. Terapeuta koryguje stopę, a następnie część powietrza ulega wypompowaniu. Następnie podgrzewa się wkładki i umieszcza je we wcześniej uformowanych poduszkach. Pacjent staje na wkładkach, co umożliwia ich ostateczne i idealne uformowanie do potrzeb konkretnej stopy.

Podsumowanie

Wkładki do butów dla dzieci powinny być przemyślaną decyzją. Z pewnością nie powinnaś kupować wkładki, gdy zalecił Ci ją ortopeda na kilkuminutowej wizycie. Skonsultuj to również z fizjoterapeutą. Stopę trzeba przede wszystkim zbadać i spróbować z nią popracować. Dopiero po kilku terapiach można myśleć o zastosowaniu wkładki ortopedycznej. Z pewnością nie zastosowałabym wkładki do butów dla niemowląt. Dziecko powinno chodzić na bosaka, tylko wtedy ma możliwość wykształcenia prawidłowych łuków stopy. Jeśli Twoje dziecko rzeczywiście powinno nosić wkładki, zadbaj o to, aby były one indywidualnie dobrane przez specjalistę. Nigdy nie kupuj przez internet lub stacjonarnie bez dogłębnego zbadania stóp.